De Blauwe Lotus. Deel 1 – Hergé Genootschap (2025)

Dit wordt een serieuze! Pak uw exemplaar vanDe Blauwe Lotus er bij en zink weg in de gedachten van Hergé en de geschiedenis van het verre oosten.

Door Ton van Sligter(redactie Jacques Heemskerk)

Inleiding

Moekden incident 1931 ~ 1933

Moekden was de hoofdstad van Mantsjoerije. Nu Senyang in de Noord Chinese provincie Liaoning.

Op 18 september 1931 werd ten noorden van de stad Moekden de Zuid-Mantsjoerijse spoorlijn opgeblazen die eigendom was van de Japanse overheid, het Moekden incident. Het militairistische Japan gaf de Chinese regering van de Kwomingtang de schuld en bezette een groot deel van Mantsjoerije. Op 18 februari 1932 riep het imperialistische Japan de staat Mantsjoekwo uit, met een marionettenbewind. Aan het hoofd hiervan werd in 1934 de laatste Chinese keizer geplaatst, Aisin-Gioro Puyi.

In feite hadden Japanse legerofficieren in Mantsjoerije in het geheim de aanslag op de spoorweg beraamd en uitgevoerd. De Japanse regering probeerde tevergeefs de aanslag te voorkomen. Amleto Vespa, huurling en geheimagent van Japan, was ooggetuige van aanslag. Later vertelde hij nauwkeurig over de betrokken personen aan de Lytton commissie van de Volkerenbond, nu de Verenigde Naties, die de spoorwegaanslag onderzocht. Het voor Japan vernietigende Lytton commissierapport werd openbaar gemaakt op 2 oktober 1932. Japan zag zich gedwongen op 27 maart 1933 uit de Volkerenbond terug te trekken.

Plaats van de spoorwegaanslag.

De blauwe Lotus, BP Blz.107:

Alles wat over het Chinees-Japanse conflict is geschreven klopt zo exact, dat je enkel door De blauwe lotus te lezen de belangrijkste fases kunt reconstrueren. Het stramien van De blauwe lotus hoef je maar te vergelijken met de samenvatting van die oorlog. Bijvoorbeeld via internet.

Het Lotus-album van 1935 dient men te bezien vanuit de jaren 1931 t/m 1933 met het Moekden- incident op 18 september 1931 (Lotus blz.21.A.1 t/m blz.21.C.2), als gevolg daarvan de bezetting van Mantsjoerije door Japan (Lotus blz.22.A.1 t/m blz.22.D.1), het Lytton Commisie verslag over het Moekden-incident van 2 oktober 1932 en de terugtrekking van Japan uit de Volkerenbond op 27 maart 1933 (Lotus blz.60.A.1 t/m blz.60.D.1).

[Hergé:] Toen ‘De blauwe lotus’ verschenen was, kwam er een protest van de Japanse ambassade. “Ja, de Japanse ambassadeur hier in Brussel was heel kwaad; ze hebben brieven geschreven en allerlei personaliteiten doen tussenkomen. Er was hier in België een generaal, Pontus, die voorzitter was van de Chinees-Belgische Vriendschapsvereniging. Hij is bij de directeur van ‘Le Vingtième Siècle’ gekomen (het blad waarin ‘De blauwe lotus’ verscheen) en hij heeft gezegd: “De ambassadeur van Japan is heel triestig; wat u vertelt is niet meer voor kinderen… dat is het probleem van Oost-Azië, dat is een politieke kwestie. De ambassadeur van Japan vraagt me daar een eind aan te maken.” De directeur, abbé Wallez, heeft me bij zich geroepen en heeft me verteld wat die generaal hem gevraagd had. Toen heb ik gezegd: “Maar het is zoals ik het laat zien; ik heb erover gelezen!” “Ga maar voort!” heeft hij toen gezegd.”

“Uit een brief van mijn vriend Tchang ben ik later te weten gekomen dat die generaal deel had genomen aan een expeditie naar Peking, bij de Taiping-opstand *). Dus hij had tégen de Chinezen gevochten, maar hij was wel de voorzitter van die vereniging!”

*) Waarschijnlijk maakt Hergé hier een vergissing. De Taiping-opstand vond plaats van 1854 tot 1861. Wellicht bedoelt Hergé de expeditie naar Peking die een eind aan de Bokseropstand maakte.

De laatste tijd schijnt Hergé het feit, dat hij in 1934 zo duidelijk partij koos, niet zo goed meer te bevallen. Vertelt hij in 1971 nog: “Ik was bij dat verhaal zelf gevoelsmatig [Zie *] betrokken.”, in 1973 zegt hij: “En als ik als striptekenaar al ooit eens een politiek standpunt heb ingenomen, zoals in ‘De blauwe lotus’, dan deed ik dat omdat ik er op dat ogenblik in geloofde. Ik zie nu heel best in dat ik vergissingen heb gemaakt. In mijn overmoed misschien. Nu zou een stellingname voor mij heel lastig zijn. Ik weet meer en, dat is zeker: ik laat me niet meer inkapselen.” Na het verschijnen van ‘Kuifje en de Picaro’s’ in 1976 zei hij over dat album: “Je kunt het niet vergelijken met ‘De blauwe lotus’, waarin ik openlijk de Japanse politiek tegenover China afkeurde. Zoiets zal me geen tweede keer meer gebeuren. Ik had toen een paar Chinese vrienden, en die hebben me ertoe verleid om de verdediging van China op te nemen, en ik ben daar ingetrapt.”

Uit Kuifje in China blz.25-26 van Ernst Pommerel juni 1977.

De zwart-wit versie van De blauwe lotus is waarschijnlijk de aflevering waarin Hergé het verst gaat in de suggestieve kracht. Het decor wordt door een grote soberheid en strakheid gekenmerkt, net als in de Chinese schilderkunst. Dat staat lijnrecht tegenover de latere bijdragen van bijvoorbeeld Jacobs of De Moor. PG blz.752. note.15.

Hergé: Mijn Kuifje personages zijn in feite individu’s, ‘typetjes’ die de satire moeten ondergaan; de zeurpiet, de vedette, de politieman, de adjudant, de ‘gevaarlijke militair’, de gangster-financier. BP blz.760.

De zeurpiet: blz.18.C.2 W.R. Gibbons. Elbert H. Gary.

De vedette: blz.33.B.1-3 De winnaar van de ereprijs van de internationale cross-country te

Erps-Querbs in het zwart-wit album blz.67.A.4.

Erps-Kwerps is een dorp in België.

Er wordt tijdens het kamp ook een crosscountrywedstrijd

georganiseerd die lang in het geheugen blijft gegrift. De eerste drie

plaatsen worden behaald door leden van de Arendspatrouille (van

Hergé. 1920.), BP blz.66.

De politieman: blz.7.D.3/blz.29.D.3 Dawson, politiehoofd van de Internationale Concessie te Changhai.